Op de campus Schiepse Bos van het Ziekenhuis Oost-Limburg
verrees de afgelopen maanden een opmerkelijke rode verschijning tussen het
Kinderpsychiatrisch Ziekenhuis en de kinderopvang. De nieuwbouw is de
thuishaven van de Limburgse Zorgacademie (LiZa), de koepel waaronder UCLL en Kasog
hun verpleegsteropleiding organiseren. Het opmerkelijke schoolgebouw daagt de
twee opleidingen uit grensoverschrijdend te werken en maakt tegelijkertijd een
uitnodigend gebaar naar de buren.
Ondanks z’n 9.500m² vloeroppervlakte oogt het nieuwe
schoolgebouw niet als een mastodont. Het ontwerpteam van a2o-architecten zette
het gebouw met zijn 3 vleugels haaks op het parkeergebouw. De kopgevels zijn
sterk beglaasd en maken zo een uitnodigend gebaar naar de bezoekers op de
parking en naar het overliggende ziekenhuiscomplex. “De drie vleugels zijn
visueel duidelijk herkenbaar. De linkervleugel is hoofdzakelijk bestemd voor
administratieve en dienstverlenende functies. Vanuit die optiek hebben we hem
een beetje losgetrokken van de twee lesvleugels. Die twee vleugels zijn van
elkaar gescheiden door een atrium waar koepels zenitaal licht binnenhalen tot
op de eerste verdieping. In het atrium zijn overlegruimtes voor de studenten
georganiseerd. Een atrium in een schoolgebouw toepassen was overigens niet
evident. Omdat er geen klassieke compartimentering mogelijk is, hebben we de
hele school met sprinkler uitgerust. In het atrium zorgen rookgordijnen ervoor
dat er geen rook in de vluchtgangen kan dringen. Een rookafzuiging evacueert de
rook uit het atrium,” vertelt Wout Sorgeloos namens a2o-architecten.
Glazen hart
De klassenvleugels en de administratieve vleugel worden aan
elkaar gelinkt door een glazen volume. Op de eerste verdieping bevindt zich
hier de inkomzone, het hart van het gebouw. De docenten en 1.200 studenten
bereiken die toegang via een trappenpartij in de omgevingsaanleg, die uitloopt
in een monumentale trap. Anders validen kunnen via het gelijkvloerse niveau met
een lift naar de inkomzone. “In de inkomzone kunnen de bezoekers terecht aan
een langgerekte balie of in één van de twee open studielandschappen. Vanuit hieruit
worden ze ook verder over het gebouw verdeeld,” vertelt Jan Scheurs (voorzitter
Kasog). De architecten legden de inkomzone bewust tegenover de inkom van het
ZOL. “Zo is er een symbolische as tussen beide gebouwen. Er zal immers heel wat
onderlinge uitwisseling zijn. Studenten gaan op stage in het ZOL en het
verplegend personeel van het ZOL komt zich hier bijscholen. Het ziekenhuis zal
ook gebruik maken van de auditoria van LiZa. Centraal tussen de twee gebouwen
ligt overigens de bushalte. Een brug in dezelfde materialen als de toegangstrap
linkt het schoolgebouw met het parkeergebouw,” licht John Roosen, afgevaardigd
bouwheer, toe.
Spel van open en gesloten
Het schoolgebouw manifesteert zich als een roodbruin volume
op de site. Een aandachtig oog zal in de rode gevelsteen ook claustra’s en in
metselwerk uitgewerkte nooddeuren ontdekken. “Het metselwerk is uitgevoerd in
een doorstrijkmortel en de kopse voegen liggen tegen elkaar. Dat resulteert in
een sterke horizontale belijning. Nog opmerkelijk is dat de buitengevel van 7cm
dik op sommige plaatsen tot 30cm van de binnenstructuur staat. Om het geheel
technisch op orde te hebben, pasten we speciale spouwankers en opvangprofielen
toe,” vertelt Karel Luyckx, technisch directeur bij aannemer Houben. Een
voorbeeld van het oog voor detail: daar waar het buitenschrijnwerk in
gemetselde geveldelen zit, zijn de venstertabletten in rode dekstenen
uitgevoerd. De gesloten geveldelen in baksteen worden afgewisseld met grote
raampartijen en houten vlakken. “Bijna alle ramen zijn als gordijngevels opgevat.
Ze zijn tegen een houten draagstructuur in Grenen geplaatst. Tegen de aluminium
frames van de gordijngevel is vervolgens aan de buitenzijde nog een afdeklat in
Ajous – een tropische naaldhoutsoort die thermisch gemodificeerd is -
aangebracht,” verduidelijkt Wout Sorgeloos. Hier en daar brengen trappen in
zwart staal een accent in de vlakken van baksteen en hout.
Rode draad
Rood komt niet alleen terug in de gevelsteen, maar ook in de
dakhuid, de vloeren en een deel van de interieurinrichting. De vloeren zijn
hoofdzakelijk uitgevoerd in een rode gepolierde beton, voor de
studielandschappen is een zachte vloerafwerking gebruikt. Ook de verdere
afwerking van het schoolgebouw is basic. Verlaagde plafonds zijn in
houtwolcement met het oog op de akoestiek. De wanden van de klaslokalen zijn in
een harde plaatbekleding en een grenen toplaag. Ook de wanden zijn bestudeerd
om het nodige akoestisch comfort te krijgen. De technieken bleven zichtbaar en
de hoofdverlichting is in TL. Dankzij die keuzes slaagde het bouwteam erin het
bouwbudget te beperken tot 1.170 euro/m².
Het volledige gebouw wordt verwarmd via betonkernactivering,
die verwerkt is in de Airdeck-vloeren. Een bewuste keuze van de UCLL, dat al
goede ervaringen heeft uit een recent gebouw op de campus in Diepenbeek.
Opmerkelijk is ook de keuze om zonwering van meet af aan in het project te
integreren om het klimaatcomfort op peil te houden. Vaak wordt zonwering uit
budgettaire overwegingen uit het project geschrapt.
Meerwaardezoekers
Het schoolgebouw is het resultaat van een unieke
samenwerking tussen Kasog vzw en UCLL vzw. Hoe komen twee verschillende
onderwijsinstellingen uit verschillende steden ertoe om samen in een
nieuwbouwavontuur te stappen? “Het was een toevallige samenloop van
omstandigheden,” geven Jan Schreurs en John Roosen aan. “De toenmalige KHLIM
kampte met plaatsgebrek aan de campus aan de Oude Luikersteenweg in Hasselt. We
hadden plannen om op de site uit te breiden, maar hebben die laten varen
omwille van de mobiliteitsproblematiek,” licht John Roosen de nood tot
nieuwbouw van de UCLL toe. “Tegelijkertijd zat Kasog op de site van het oude
ziekenhuis in Genk met een wisseling van eigenaar. Daardoor was het niet meer
zeker of we op lange termijn op de site konden blijven. Als beheerder binnen de
KHLim kende ik ook de noden van hun verpleegstersopleiding en dankzij een
speling van het lot kwamen deze behoeftes ter ore van de toenmalige Genkse
burgemeester Jef Gabriels. Hij heeft beide partijen samengebracht en later ook
het ZOL in de gesprekken betrokken. Het resultaat is dat het ziekenhuis een
terrein van ± 1ha ter beschikking stelde voor een gezamenlijk bouwproject. In
januari 2010 hebben we het licht op groen gezet voor het unieke avontuur,”
vertelt Jan Scheurs. De voordelen waren legio. Door samen te werken konden de
twee vzw’s efficiënter met middelen omgaan en bovendien meer bereiken. Door de
twee opleidingsniveaus onder één dak te centraliseren is ook wisselwerking
tussen beide mogelijk. “Verder is er een professionalisering op het vlak van
medewerkers denkbaar. Ze kunnen onderling vlotter kennis uitwisselen en de twee
organisaties kunnen ook gemakkelijker samen mensen inhuren. Belangrijk is ook
de wisselwerking met het ZOL. Het ziekenhuis kan onze auditoria en skillslabs
gebruiken. Tot slot streven we er ook naar in de gebouwen avondonderwijs te
organiseren, zodat het gebouw optimaal benut wordt,” geven John Roosen en Jan
Schreurs mee.
Gezocht: coördinerend ontwerpteam
In 2011 vervolgens schreef LiZa – de koepel waarbinnen de
twee onderwijsinstellingen zich verenigden voor het dossier – een
architectuurwedstrijd uit. “We vroegen daarin maar een beperkte conceptuele
visie. Veel belangrijker voor ons was de manier waarop de ontwerpers met onze
visie als bouwheren omgingen. Bovendien diende het ontwerpteam een
coördinerende rol op te nemen en ook de studiebureaus onder zijn vleugels
nemen. Tot slot vroegen we de nodige garanties voor de bewaking van het
bouwbudget. a2o-architecten legde de beste visie neer. Op basis van dat ontwerp
is een Europese aanbesteding georganiseerd. Daaruit kwam de THV Houben-Strabag
als gunstigste bieder uit de bus,” schetst John Roosen de aanloop naar de echte
werkzaamheden.
In september namen de 1.200 studenten en hun docenten hun
nieuwe school in gebruik. Van meet af aan bleek het grensoverschrijdende
onderwijsconcept te werken.
Tekst: TiM Vanhove
Fotografie: Houben & a2o-architecten
